Chăm sóc mẹ sau sinh non như thế nào?

Sinh non là một biến cố y tế và cảm xúc lớn trong cuộc đời người mẹ. Khi hành trình thai kỳ kết thúc sớm hơn dự kiến, cả mẹ và bé đều phải đối mặt với nhiều rủi ro và thử thách. Trong khi mọi sự quan tâm thường dồn về phía em bé sơ sinh, thì sức khỏe thể chất và tinh thần của người mẹ cũng cần được quan tâm sâu sắc. Việc chăm sóc mẹ sau sinh non đúng cách không chỉ giúp mẹ phục hồi mà còn là nền tảng quan trọng để mẹ đồng hành cùng con trong giai đoạn chăm sóc đặc biệt.

Có thể bạn quan tâm:

> Đi thăm mẹ sau sinh nên mua gì đầu tiên?

> Các chế độ dinh dưỡng cho mẹ sau sinh

Sinh non là gì? Vì sao mẹ cần chăm sóc khác biệt?

Sinh non là hiện tượng em bé chào đời trước tuần thai thứ 37. Bé sinh non có thể phải nằm lồng ấp hoặc điều trị chuyên sâu, vì phổi, não và hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh. Nhưng không chỉ riêng em bé, người mẹ cũng đang chịu những thay đổi đột ngột về cả thể chất lẫn tâm lý.

So với sinh đủ tháng, chăm sóc mẹ sau sinh non cần sự cẩn trọng hơn do:

Mẹ chưa có đủ thời gian thích nghi về mặt tâm lý.
Cơ thể mẹ có thể bị thiếu máu, rối loạn nội tiết do quá trình sinh nở sớm.
Sự cách biệt với con (khi con phải nằm phòng đặc biệt) dễ khiến mẹ rơi vào khủng hoảng tinh thần.

Những thay đổi thể chất của mẹ sau sinh non

Dù thời gian mang thai ngắn hơn bình thường, cơ thể người mẹ vẫn phải trải qua quá trình chuyển dạ, mất máu, thay đổi nội tiết... như một ca sinh thường. Các triệu chứng phổ biến có thể bao gồm:

Đau tử cung, co hồi tử cung chậm
Tiết dịch sản (sản dịch) kéo dài
Thiếu máu, mệt mỏi, chóng mặt
Căng sữa nhưng không có bé bú, dẫn đến tắc tia sữa
Suy giảm miễn dịch, dễ nhiễm trùng

Vì vậy, chăm sóc mẹ sau sinh non về mặt thể chất cần đặc biệt chú trọng việc nghỉ ngơi, bổ sung dinh dưỡng và vệ sinh cơ thể đúng cách.

Chăm sóc mẹ sau sinh non như thế nào?

Ảnh: internet

Chăm sóc thể chất cho mẹ sau sinh non

Nghỉ ngơi hợp lý

Sau sinh non, cơ thể mẹ thường yếu hơn sinh đủ tháng. Việc nghỉ ngơi giúp mẹ hồi phục tử cung, ổn định nội tiết và giảm nguy cơ nhiễm trùng. Lưu ý:

Mẹ nên nằm nghỉ ít nhất 10–14 ngày đầu, tránh làm việc nhà, không leo cầu thang nhiều.
Tư thế nằm nên thoải mái, đầu kê cao, tránh nằm một tư thế quá lâu.
Nếu sinh mổ, tránh nâng vật nặng, tuân theo hướng dẫn bác sĩ khi xoay người, ho hay đi lại.

Dinh dưỡng phục hồi

Chăm sóc mẹ sau sinh non không thể thiếu dinh dưỡng hợp lý để phục hồi máu, sữa và thể lực:

Ăn thực phẩm giàu sắt (gan, thịt đỏ, rau xanh) để chống thiếu máu.
Bổ sung protein (trứng, cá, đậu phụ) giúp tái tạo mô và hồi phục tử cung.
Bổ sung thực phẩm lợi sữa như: móng giò hầm đu đủ, cháo gạo lứt, nước mè đen.
Uống 2–3 lít nước/ngày và có thể uống nước lợi sữa từ lá chè vằng, lá đinh lăng, hạt thìa là…

Chăm sóc vệ sinh cá nhân

Vùng kín mẹ sau sinh non vẫn tiết sản dịch, cần giữ gìn vệ sinh để tránh nhiễm trùng:

Thay băng vệ sinh mỗi 3–4 tiếng/lần.
Dùng nước ấm rửa nhẹ vùng kín ngày 1–2 lần, tránh dùng dung dịch sát khuẩn mạnh.
Không ngâm nước lâu, không xông hơi quá sớm nếu không có chỉ định của bác sĩ.

Chăm sóc mẹ sau sinh non như thế nào?

Ảnh: internet

Chăm sóc tâm lý cho mẹ sau sinh non

Không ít mẹ bị sốc tinh thần khi con sinh thiếu tháng. Mẹ có thể cảm thấy lo lắng, buồn bã, tội lỗi hoặc sợ hãi. Việc chăm sóc mẹ sau sinh non vì thế không thể bỏ qua yếu tố cảm xúc.

Đối diện và giải tỏa cảm xúc

Cho mẹ thời gian để buồn, đừng bắt mẹ “phải mạnh mẽ” ngay lập tức.
Người thân nên lắng nghe thay vì đưa ra lời khuyên ép buộc.
Khuyến khích mẹ ghi nhật ký, viết thư cho con hoặc nói chuyện với con (dù con còn nằm lồng ấp).

Phát hiện sớm dấu hiệu trầm cảm

Trầm cảm sau sinh non rất dễ xảy ra, đặc biệt nếu bé nằm cách ly hoặc có biến chứng. Các dấu hiệu cần chú ý:

Mất ngủ kéo dài, ăn uống kém.
Khóc bất thường, hay đổ lỗi cho bản thân.
Cảm thấy trống rỗng, mất niềm tin, không muốn chăm sóc bản thân.

→ Nếu thấy những biểu hiện này kéo dài hơn 2 tuần, cần đưa mẹ đến gặp bác sĩ tâm lý sản hoặc chuyên gia trị liệu.

Xử lý khi mẹ có sữa nhưng bé chưa được bú

Nhiều mẹ sinh non rơi vào tình trạng căng tức ngực, nhiều sữa nhưng không được cho bé bú. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn dễ gây tắc tia sữa, áp-xe tuyến vú.

Hút sữa đều đặn: Mỗi 2–3 giờ hút một lần bằng máy hoặc vắt tay, kể cả ban đêm.
Massage ngực nhẹ nhàng trước khi hút để kích thích tuyến sữa.
Giữ hình ảnh con bên cạnh khi hút sữa sẽ giúp cơ thể tiết oxytocin – hormone tiết sữa.
Trữ sữa đúng cách để dành cho con dùng sau này.

Khi mẹ duy trì sữa đều đặn, bé sinh non sẽ có cơ hội nhận nguồn sữa mẹ quý giá – yếu tố tăng cường miễn dịch tự nhiên, cực kỳ cần thiết cho trẻ sinh thiếu tháng.

Chăm sóc mẹ sau sinh non như thế nào?

Ảnh: internet

Khi nào cần đưa mẹ sau sinh non đến bệnh viện?

Chăm sóc mẹ sau sinh non cần sự quan sát kỹ lưỡng để tránh các biến chứng. Hãy đưa mẹ đến cơ sở y tế nếu có một trong các dấu hiệu sau:

Sốt cao trên 38°C, đau bụng dữ dội hoặc chảy máu bất thường.
Sản dịch có mùi hôi, màu lạ, kéo dài quá 3 tuần.
Ngực căng, sưng, đỏ – dấu hiệu viêm tuyến vú.
Mẹ có ý nghĩ tiêu cực, muốn làm hại bản thân hoặc rơi vào trạng thái trống rỗng kéo dài.

Một người mẹ sau sinh non không chỉ hồi phục cơ thể, mà còn đang tự chữa lành trái tim. Việc chăm sóc mẹ sau sinh non không chỉ là bổ sung chất dinh dưỡng hay nghỉ ngơi, mà còn là sự đồng hành, lắng nghe và yêu thương mỗi ngày. Hãy dành cho mẹ những cái ôm, những lời động viên và cả sự im lặng thấu hiểu. Vì mẹ cần thời gian để mạnh mẽ trở lại – không chỉ vì con, mà còn vì chính mình.